Czy podsłuchiwanie i nagrywanie jest legalne? Sprzęt detektywistyczny a kwestie prawne

22-07-2021

Sprzęt detektywistyczny jest ogólnie dostępny na rynku i tak naprawdę każdy może go nabyć. Nie każdy jednak potrafi z niego właściwie i bezpiecznie korzystać w życiu prywatnym i zawodowym. Przede wszystkim warto wiedzieć, czy można legalnie szpiegować. Zanim sięgniesz po urządzenia do podsłuchu i nagrywania, sprawdź, czy rejestrowanie rozmów jest legalne i co mówi o tym prawo.

Czy podsłuchiwanie i nagrywanie jest legalne?

Sprzęt szpiegowski a kwestie prawne

Sprzęt do nagrywania rozpowszechnił się wraz z rozwojem technologii. Jeszcze do niedawna dyktafony czy minikamery znane były wyłącznie z filmów i seriali, dziś w każdym smartfonie znajduje się dyktafon i kamera. Ogólnodostępny sprzęt detektywistyczny obejmuje także przypominających przedmioty codziennego użytku jak długopis z podsłuchem, breloczki do kluczy, biżuteria czy zapalniczki, budziki, stacje pogody z ukrytym dyktafonem i kamerą. Jednak nawet najbardziej zaawansowane urządzenia szpiegowskie (jak mini kamery) są powszechnie dostępne i każdy może je zakupić.

Niejednokrotnie nagrania audio lub wideo są dowodem w trakcie rozprawy sądowej o rozwód, mobbing, znęcanie się, wykorzystywanie seksualne, przemoc domową czy szantaż, gdzie wówczas mogą być uznane za formę obrony własnej. Należy jednak liczyć się z tym, że nagrywana osoba ma prawo pozwać nagrywającego o naruszenie dóbr osobistych. Podsłuchiwanie innych osób bez ich wiedzy i zgody godzi bowiem w ustawione w Konstytucji prawo do swobody i ochrony komunikowania się oraz prawo do prywatności.

Zgodnie z art. 49 Konstytucji RP: „Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony”.

Podobny zapis widnieje w Kodeksie karnym. Zgodnie z art. 267 § 3 kk.: „nieuprawnione założenie i posługiwanie się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym, innym urządzeniem lub oprogramowaniem w celu uzyskania informacji, grozi karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności do lat 2”.

Takie przestępstwo ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego. Co więcej, warto wiedzieć, że dowody zebrane w wyniku załamania prawa (czyli nagrywanie bez wiedzy i zgody) mogą zostać odrzucone przez sąd.

Czy nagrywanie jest legalne, a jeśli tak to kiedy?

Sprzęt detektywistyczny przydaje się w wielu sytuacjach, warto jednak wiedzieć, czy można legalnie szpiegować i w jakich sytuacjach jest to dopuszczalne. 

Co nam wolno?

  • Nagrywać za wiedzą i zgodą (i to najlepiej w formie pisemnej) osoby nagrywanej, np. pracowników, niani, współmałżonka.
  • Nagrywać bez zgody i wiedzy w sytuacji, gdy osoba nagrywająca jest ofiarą przemocy i nie jest w stanie udowodnić tego inaczej niż poprzez rejestrację obrazu lub dźwięku. Mimo wszystko osoba nagrywana może złożyć pozew o naruszenie prywatności.
  • Monitorować własny dom –  nagrywanie jest legalne, o ile kamery obejmują zasięgiem jedynie teren własnej działki. Nagrywanie miejsc publicznych czy okolicznych posesji może stanowić już naruszenie prywatności.
  • Nagrywać pracowników – jest to legalne, gdy wymaga tego charakter wykonywanej pracy, np. w branżach call center – pracodawca musi jednak powiadomić o tym pracowników. Montaż sprzętu do podsłuchu (za zgodą pracownika) jest możliwy również wtedy, gdy pracodawca podejrzewa go o popełnienie przestępstwa, np. handel poufnymi danymi.

Co jest zakazane?

  • Pozyskiwanie za pomocą podsłuchu informacji, do której nie ma się uprawnień.
  • Rozpowszechnianie cudzego wizerunku bez zgody i wiedzy osoby nagrywanej.

Jeśli nie jesteś pewien, czy w danej sytuacji nagrywanie dyktafonem jest legalne (np. podsłuch w domu, nagrywanie rozmów telefonicznych, rejestrowanie pracy opiekunki do dziecka), warto wcześniej skonsultować się z prawnikiem lub detektywem, by uniknąć późniejszych problemów.

Jaki sprzęt detektywistyczny wybrać?

Oferta na sprzęt szpiegowski jest nie tylko bardzo szeroka, ale również łatwo dostępna. Najczęściej sięga się po urządzenia detektywistyczne imitujące przedmioty codziennego użytku, które zwiększają kamuflaż. Zwykle są to:

  • urządzenia podsłuchowe audio, np. długopis z dyktafonem, pendrive USB z urządzeniem nagrywającym;
  • urządzenia detektywistyczne video, np. czujnik dymu z kamerą, budzik z kamerą, stacja pogody z kamerą WiFi. Często wybierane są również mini kamery z detekcją ruchu, które uruchamiają się po wykryciu ruchu. Umożliwiają również pracę w trybie nocnym. Ich koszt rozpoczyna się już od 50 zł (przy całkiem wysokiej jakości obrazu).

Sprzęt detektywistyczny może dostarczyć wiele korzyści – między innymi pomaga ochronić siebie i bliskich przed włamywaczami, zabezpieczyć dobra pracownicze czy udowodnić winę sprawcy. Trzeba jednak wiedzieć, jak i kiedy legalnie korzystać z urządzeń do podsłuchu i nagrywania, by sobie pomóc, a nie zaszkodzić.